Μᾶς προετοιμάζει καί πάλι κατάλληλα, ἀδελφοί μου, ἡ Ἁγία μας Ἐκκλησία σήμερα, προκειμένου νά εἰσέλθουμε στό στάδιο τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Τεσσαρα-κοστῆς. Καί ἐπειδή πρόκειται γιά ἕνα πνευματικό ἰατρεῖο καί θεραπευτήριο, ἀλλά συγχρόνως καί ἕνα σχολεῖο, γι’ αὐτό καί παρέχει πάντοτε, ἀλλά ἰδιαιτέρως τήν περίοδο αὐτή, πνευματικά μέσα καί τρόπο ζωῆς, προκειμένου νά ἀπαλλαγοῦμε ἀπό τά πάθη, νά διώξουμε τήν ἁμαρτία, πού μαστίζει τήν ψυχή καί ταλαιπωρεῖ καί τό σῶμα. Ἔτσι, σ’ ἕνα τροπάριο τοῦ Ὄρθρου τῆς Καθαρᾶς Δευτέρας, ὁ θεόπνευστος ἱερό ὑμνογράφος μᾶς προτρέπει:
«Τήν πάνσεπτον ἐγκράτειαν ἐναρξώμεθα φαιδρῶς»
Νά, λοιπόν, τό σύνθημα καί, συγχρόνως, τό περιεχόμενο τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς: ἡ Ἐ γ κ ρ ά τ ε ι α.
Πρῶτον.Ἐγκράτεια σημαίνει ἡ ἐπιβολή μας πάνω στά πάθη μας, πού σάν πελώριο τεῖχος ὑψώνονται ἀπέναντι στόν Θεό καί σάν πανύψηλα δένδρα φυτρώ-νουν μέσα μας καί μᾶς στεροῦν τήν χάρη τοῦ Θεοῦ καί παραλύουν τίς πνευματικές δυνάμεις τοῦ ἀνθρώπου, ὥστε νά βρίσκεται σέ ἐχθρότητα μέ τό Θεό, τόν ἑαυτό του καί τόν συνάνθρωπο.
Ἐγκράτεια, ἀκόμη, σημαίνει ἀγῶνας συνεχής, ὄχι μόνο ἀποκοπῆς ἀπό τά πάθη, ἀλλά καί καλλιέργειας τῶν ἀρετῶν. Ξεριζώνουμε, δηλαδή, τά πάθη καί σπέρ-νουμε ἤ καλλιεργοῦμε τίς ἀρετές. Γι’ αὐτό καί ἕνα τροπάριο αὐτῶν τῶν ἡμερῶν, πού εἶναι δανεισμένο ἀπό μία ὁμιλία τοῦ Μεγάλου Βασιλείου, λέγει χαρακτηριστικά: Ἀληθής νηστεία εἶναι «ἡ τῶν κακῶν ἀλλοτρίωσις, ἐγκράτεια γλώσσης, θυμοῦ ἀποχή, ἐπιθυμιῶν χωρισμός, καταλαλιᾶς, ψεύδους καί ἐπιορκίας».
Ἐγκράτεια, μέ ἄλλα λόγια, στή γλῶσσα, στό θυμό, στίς ἐπιθυμίες, στήν καταλαλιά, στό ψεῦδος, στήν ἐπιορκία καί βεβαίως στό θανατηφόρο μικρόβιο τῆς ὑποκρισίας.
Δεύτερον.Ἐγκράτεια στή φθοροποιό ὑπερηφάνεια, πού εἶναι τό ἔδαφος πού φυτρώνουν ὅλα τά πάθη.
Ἐγκράτεια στή φιλαργυρία, τήν ὁποῖα οἱ Ἅγιοι Πατέρες χαρακτηρίζουν ὡς «λύσσα» («ἡ γάρ λύσσα τῆς φιλαργυρίας»).
Ἐγκράτεια στά πάθη τῆς σαρκός, ὅπως αὐτά μᾶς τά περιγράφει ὁ ἔμπειρος ἰατρός, ὁ Ἀπόστολος Παῦλος καί ὁ ὁποῖος μᾶς συνιστᾶ τήν ἀποφυγή τους, καθώς καί ὅλοι οἱ Ἅγιοι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας.
Ἐγκράτεια στήν ἀμέλεια, στή ραθυμία καί στήν ἀκηδία, πού καταργοῦν κάθε ἀντίσταση τοῦ ἀνθρώπου, κάθε ἰκανότητα προσευχῆς καί πνευματικῆς ἀνόρθωσης, μέ ἀποτέλεσμα τήν ἀπουσία τῆς ἐργασίας καί τήν παρουσία τῆς ὀκνηρίας.
Ἐγκράτεια, ἀκόμη, καί στίς τροφές. Δέν εἶναι ἁπλῶς ἀλλαγή τοῦ εἴδους τῶν τροφῶν, πού καί αὐτή εἶναι ὠφέλιμη γιά τήν καλή λειτουργία τοῦ ὀργανισμοῦ, ἀλλά κυρίως ἡ ἐγκράτεια τῶν τροφῶν, ἡ νηστεία δηλαδή, βοηθάει πρωτίστως τήν ψυχή τοῦ ἀνθρώπου, ἀφοῦ γίνεται ἀπό ὑπακοή στό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Ἡ νηστεία φωτίζει καί λαμπρύνει τήν ψυχή τοῦ ἀνθρώπου, θά προσθέσουν οἱ Ἅγιοι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας.
Τρίτον. Αὐτή ἡ πολλαπλή ἐγκράτεια, τήν ὁποία βιώνει ἡ Ἐκκλησία μας πάντοτε καί πού φαίνεται στή ζωή τῶν Ἁγίων μας, πρέπει νά γίνεται μέ χαρούμενο τρόπο. «Ἐναρξώμεθα φαιδρῶς» μᾶς ὑποδηλώνει ὁ θεόπνευστος ἱερός ὑμνογράφος. Ὄχι μέ ἀθυμία καί σκυθρωπότητα, ὄχι μέ δυσάρεστη διάθεση, ἀλλά χαρούμενα. Μέ εὐχάριστη διάθεση θά πρέπει νά ἀντηχοῦν μέσα μας τά λόγια τοῦ Κυρίου μας: «Σύ δέ νηστεύων ἄλειψαί σου τήν κεφαλήν καί τό πρόσωπόν σου νίψαι».
Ἄλλωστε, ἡ χαρά εἶναι ἴδιον τοῦ Χριστιανοῦ, τοῦ γνησίου μαθητή τοῦ Χριστοῦ. «Ἡ χαρά» ἔλεγε ὁ φωτισμένος Γέροντας τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Σιμωνόπετρας Αἰμιλιανός «εἶναι ἡ εὐγνωμοσύνη μας πρός τό Θεό. Ὅταν χαίρομαι, εἶμαι καί εὐγνώμων. Τή χαρά τήν αἵρουν τά πάθη μας καί ἡ ἔλλειψή της συνιστᾶ ἕνα παθολογικό στοιχεῖο».
Μέ χαρά, λοιπόν, νά ἀρχίσουμε τήν πάνσεπτο ἐγκράτεια·
μέ χαρά τή νηστεία τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς·
μέ χαρά τούς ἀγῶνες ἐναντίον τῶν παθῶν.
μέ χαρά θά ζητήσουμε τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ, πάντοτε, καί μάλιστα σήμερα πού ἰδιαίτερα ἔχουμε ἀνάγκη.
Μέ χαρά νά προφέρουμε μέ τά χείλη, μά κυρίως μέ τήν καρδιά, τήν καρδιακή προσευχή: «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησόν με», «Ὑπεραγία Θεοτόκε σῶσον ἡμᾶς».
Ἀδελφοί μου ἀγαπητοί,
Ὁ «καιρός συνεσταλμένος», «ὁ Κύριος ἐγγύς». Τά προβλήματα καί οἱ δυσκολίες πολλές. Ἡ πατρίδα μας, οἱ συνάνθρωποί μας, ὅλοι μας, βρισκόμαστε σέ μεγάλη ἀπορία. Ποῦ θά καταφύγουμε;
Μόνο στόν Κύριο τῶν Δυνάμεων,
στό Θεό τῶν πατέρων ἡμῶν,
στό ζωντανό Θεό τῶν Ἁγίων μας, τῆς Ἐκκλησίας μας, ζητῶντας τό ἔλεος, τή χάρη Του καί τήν εὐσπλαχνία Του.
Ἐπιτρέψτε μου, ὅμως, νά σᾶς ὑπενθυμίσω καί κάποια καθήκοντά μας κατά τήν Ἁγία καί Μεγάλη Τεσσαρακοστή:
1. Δέν θά πρέπει νά παραλείψουμε νά συμμετέχουμε στίς Ἱερές Ἀκολουθίες τῆς Ἐκκλησίας μας, ἀνάλογα μέ τίς δυνάμεις μας καί τήν ἐργασία μας, καί οἱ ὁποῖες θά μᾶς βοηθήσουν νά καταλάβουμε τό νόημα αὐτῆς τῆς περιόδου.
2. Νά παρακολουθοῦμε κάθε Κυριακή βράδυ, Κλῆρος καί λαός, ἀπό τήν Κυριακή τῆς Τυρινῆς μέχρι τήν Πέμπτη Κυριακή τῶν Νηστειῶν, τήν Ἀκολουθία τοῦ Κατανυκτικοῦ Ἑσπερινοῦ, πού θά γίνεται ὥρα 6.00 τό ἀπόγευμα στόν Ἱερό Μητροπολιτικό Ναό τῆς πόλεως Καστοριᾶς, ὅπου καί θά ἔχουμε τήν εὐκαιρία νά ἀκοῦμε διαπρεπεῖς Ἱερομονάχους ἀπό τό Ἅγιον Ὄρος καί ἀλλοῦ, οἱ ὁποῖοι θά μᾶς ἀναπτύσσουν διάφορα πνευματικά θέματα.
3. Νά συμμετάσχουμε κάθε Τετάρτη ἀπόγευμα στήν Ἀκολουθία τῶν Προηγιασμένων Τιμίων Δώρων, πού θά γίνεται στόν Ἱερό Μητροπολιτικό Ναό Καστοριᾶς, μέ ἕνα σύντομο κήρυγμα τοῦ Ἐπισκόπου ἤ ἄλλου ὁμιλητοῦ.
4. Να παρακολουθοῦμε τίς Ἱερές Ἀκολουθίες τῶν Χαιρετισμῶν πρός τήν Παναγία, κάθε Παρασκευή ἀπόγευμα, καθώς καί τοῦ Μεγάλου Ἀποδείπνου, καθημερινά, οἱ ὁποῖες θά μᾶς προσφέρουν χάρη, εὐλογία καί πνευματική ὠφέλεια.
5. Νά συμμετέχουμε στήν Θεία Λειτουργία τῆς Κυριακῆς, στήν Ἐνορία του ὁ καθένας ἤ ὅπου διευκολύνεται.
6. Νά κοινωνοῦμε ὅσο πιό συχνά μποροῦμε, γιά νά παίρνουμε μέσα μας τήν ἀθάνατη τροφή καί τό φάρμακο τῆς ἀθανασίας, τό ἀντίδοτο «τοῦ μή ἀποθανεῖν», ἀφοῦ προηγουμένως ἀφήσουμε τά ἁμαρτήματά μας στό Ἐπιτραχήλιο τοῦ Πνευματικοῦ, μέσα στό Ἱερό Μυστήριο τῆς Ἐξομολογήσεως.
Ὁλοκληρώνοντας τήν Ἐγκύκλιο αὐτή, σᾶς ἀσπάζομαι ὅλους πατρικά καί ἀδελφικά, σᾶς ζητῶ συγγνώμη ἐάν, ὡς ἄνθρωπος, κάποιον ἀπό σᾶς ἐπίκρανα. Σᾶς παρέχω καί ἐγώ ταπεινά τήν δική μου συγχώρεση καί σᾶς εὔχομαι
Καλή Τεσσαρακοστή!
μέ ὑγεία, πνευματική προκοπή
καί καρπούς μετανοίας, νά φθάσουμε στό Ἅγιο Πάσχα.
Εὐχέτης ὑμῶν πρός Κύριον
Ο Μ Η Τ Ρ Ο Π Ο Λ Ι Τ Η Σ
Ο ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ ΣΕΡΑΦΕΙΜ
