“Πάντα υμών εν αγάπη γινέσθω”

Του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Καστορίας κ.κ. Σεραφείμ

Το ποτάμι του χρόνου, αδελφοί μου αγαπητοί, παρέσυρε πριν από λίγες ώρες συμβατικά ακόμη ένα έτος στο παρελθόν. Ένας καινούργιος χρόνος ανέτειλε στη θέση του παλαιού γεμάτος ελπίδες και προσδοκίες για τον καθένα μας.

Παράδοξη και μυστηριώδης η ιδιότητα του χρόνου. Γεννήθηκε συγχρόνως με τη γέννηση του Σύμπαντος και θα τελειώσει με το τέλος αυτής της δημιουργίας κατά την Δευτέρα Παρουσία του Χριστού. Ζούμε κάθε φορά την αλλαγή του και διαπιστώνουμε την τροχιά του, η οποία δε σταματά ποτέ, ούτε γυρίζει πίσω. Είναι άχρωμος, άοσμος, άγευστος, αόρατος, αλλά και παντοδύναμος, αφού κανένα υλικό σώμα δεν τόλμησε μέχρι τώρα να αμφισβητήσει την ισχύ του και την παρουσία του. Ακόμα και αυτή η κορωνίδα της δημιουργίας, ο άνθρωπος, είναι τις περισσότερες φορές παραδομένος στις επιταγές του.

Όμως, ο άνθρωπος έχει μία ξεχωριστή ιδιότητα : μπορεί να ξεπερνά το χρόνο και να βιώνει την αιωνιότητα κάθε φορά που μετέχει στη ζωή της Εκκλησίας και ιδιαίτερα στο μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, αφού το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον ενώνονται σε ένα αιώνιο παρόν. Γι’ αυτό και ψάλλαμε πριν από λίγες ημέρες : «Η Παρθένος σήμερον τον υπερούσιον τίκτει»¹. Αλλά και στην Ακολουθία του Όρθρου πριν από λίγο : «Σήμερον ο Δεσπότης σαρκί περιετμήθη και Ιησούς εκλήθη»².

Ο άνθρωπος έχει ακόμη τη δυνατότητα να εξαγοράσει το χρόνο, σύμφωνα με το παράγγελμα του Αποστόλου Παύλου : «εξαγοραζόμενοι τον καιρόν, ότι αι ημέραι πονηραί εισί»³. Έτσι, υπερβαίνει το χρόνο και αποκτά δικαιωματικά σαν έπαθλο του αγώνος του την αιωνιότητα.

Πως όμως θα εξαγοράσουμε το χρόνο;

Πως θα κοσμήσουμε την αλυσίδα του και το ημερολόγιο της ζωής μας;

Η απάντηση είναι : δια της αγάπης.

Επιτρέψτε μου, λοιπόν, να σας προσφέρω λίγα ψήγματα από την πατερική σοφία γι’ αυτήν την εντολή του Θεού, καθώς στις ημέρες μας εψύγη η αγάπη, κατά τον λόγο του Χριστού : «και δια το πληθυνθήναι την ανομίαν ψυγήσεται η αγάπη των πολλών»⁴.

Και, πρώτον. Τι είναι η αγάπη;

Είναι δώρο του ουρανού. Είναι καρπός του Αγίου Πνεύματος. «Ο καρπός του πνεύματος εστίν αγάπη, χαρά, ειρήνη, μακροθυμία…»⁵. Δεν υπάρχει γνήσια αρετή αν δεν συνοδεύεται από την αγάπη και αν δεν ενεργείται μέσα στο κλίμα της αγάπης. Γι’ αυτό και ο Χριστός, στην επίγεια πορεία Του, δεν αποδοκιμάζει τις αδυναμίες των ανθρώπων, δεν εξουδενώνει ούτε την αμαρτωλή γυναίκα, ούτε Ζακχαίο τον τελώνη, ούτε τα πρόσωπα εκείνα τα οποία ζητούν την βοήθειά Του. Το μόνο που στιλητεύει είναι η απουσία της αγάπης από τη ζωή μας.

Αυτό δείχνει και η παραβολή της μελλούσης Κρίσεως. Γι’ αυτό και γεμάτος θαυμασμό ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, σχολιάζοντας τη συγκεκριμμένη περικοπή θα ρωτήσει : «Διατί δε, ω Κύριε, ουδέν των άλλων αμαρτημάτων φέρεις εις μνήμην;». Και απαντά ο ίδιος ο Χριστός με τη γραφίδα του Ιερού πατρός : «ου κρίνω, φησί, την αμαρτίαν, αλλά την απανθρωπίαν»⁶. Κρίνει την απουσία της αγάπης από την ζωή των ανθρώπων. Άλλωστε ο Ίδιος κατέβηκε στη γη κινούμενος από το πνεύμα της αγάπης για τον άνθρωπο : «ούτω γαρ ηγάπησεν ο Θεός τον κόσμον, ώστε τον υιόν αυτού τον μονογενή έδωκεν, ίνα πας ο πιστεύων εις αυτόν μη απόληται, αλλ ἔχη ζωήν αιώνιον»⁷. Αυτή η κίνηση του Θεού προς τον άνθρωπο φανερώνει την υπερβολή της αγάπης. «Διότι ο αθάνατος Θεός, που δεν έχει αρχήν και τέλος, η απέραντος μεγαλωσύνη, ηγάπησεν αυτούς που επλάσθησαν από χώμα και τέφραν, που είναι φορτωμένοι από απείρους αμαρτίας, αυτούς που εξώκειλαν συνεχώς, τους αχάριστους»⁸.

Δεύτερον. Τι είναι η αγάπη;

Είναι μίμηση Χριστού. Η αγάπη, κατά τον βετεράνο του χριστιανικού στίβου Απόστολο Παύλο, «πάντα στέγει, πάντα πιστεύει, πάντα ελπίζει, πάντα υπομένει» και «ουδέποτε εκπίπτει»⁹.

Δεν απαιτεί, αλλά ελπίζει.

Δεν πολεμά, αλλά διαλέγεται.

Δεν εκφράζεται με κάποιες επιφανειακές πράξεις οι οποίες προκαλούν τον έπαινο των ανθρώπων, αλλά βιώνεται εν τω κρυπτώ ως μία συνεχής προσφορά.

Είναι μία στάση ψυχής προς τον αδελφό, στο πρόσωπο του οποίου βλέπει πάντοτε το πρόσωπο του Χριστού.

Δεν ξεχωρίζει εκείνους που ανήκουν σε ένα συγκεκριμμένο χώρο από εκείνους που δεν ανήκουν, αλλά προσφέρεται προς πάντας χωρίς ιδιοτέλεια και ατομικά συμφέροντα.

Στην αγάπη δεν υπάρχει κόπος, ούτε βεβαίως και όριο.

Αγκαλιάζει όλους τους ανθρώπους, ακόμη και τους εχθρούς, σύμφωνα με την εντολή του Χριστού. «Αν λοιπόν εμπλακούμε σε διαμάχες με τους εχθρούς, έτσι ας αποστομώνουμε αυτούς, χωρίς θυμό και σκληρότητα. Διότι, αν μεν το κάμνουμε αυτό με θυμό, δεν θεωρείται αυτό πλέον θάρρος, αλλά πάθος • αν όμως (το πράξουμε) με επιείκεια, πράγματι αυτό είναι θάρρος»¹⁰, θα προσθέσει με τη δική του εμπειρία ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος.

Οφείλουμε λοιπόν, στην ταραγμένη εποχή μας να ομολογήσουμε ότι παραμελήσαμε αυτήν την εντολή του Θεού. Δεν καλλιεργήσαμε τον κυριότερο καρπό του Αγίου Πνεύματος στη ζωή μας. Πρέπει να παραδεχτούμε ακόμη, κρίνοντας και ανακρίνοντας τον εαυτό μας, ότι έχουμε απομακρυνθεί από το δρόμο της αγάπης κατά τρόπο ιδιαίτερα επικίνδυνο για τη σωτηρία μας. Γι’ αυτό και χρειάζεται η μαθητεία στα θρανία αυτής της εντολής του Θεού, της αγάπης, η οποία οδήγησε τον Κύριο μέχρι και σε αυτό το Πάθος και το Σταυρό.

Χρειάζεται, επίσης, να κάνουμε ένα σπουδαίο βήμα στη ζωή μας : Να μεταθέσουμε το κέντρο του ενδιαφέροντός μας από το εγώ στο εσύ. Γιατί ο πραγματικά πνευματικός άνθρωπος κινείται, όχι στη σφαίρα του εγωκεντρισμού και της ατομοκρατίας, αλλά στην παρουσία της αγάπης και του συμφέροντος για το κοινωνικό σύνολο. Ο Ιερός Χρυσόστομος είναι πάλι χαρακτηριστικός: «Μπορεί να νηστεύσεις, είτε να κακοπάθεις κοιμώμενος κάτω δι’ άσκησιν, είτε να θυσιάσης τον εαυτό σου • εάν όμως δεν φροντίζεις δια τον πλησίον, τίποτε μέγα δεν έκανες»¹¹.

Και πάλι νέα στροφή του χρόνου και το μονοπάτι της ζωής μας γίνεται πιο στενό καθώς πλησιάζουμε κοντά στην Ωραία Πύλη του Ουρανού. Συνοδός μας σ’ αυτό το μονοπάτι ας είναι η αγάπη μας προς το Θεό και το συνάνθρωπο.

Εμπρός λοιπόν, ας γίνουμε οικτίρμονες «καθώς και ο πατήρ ημών οικτίρμων εστί»¹².

Ας γίνουμε παρακλήτορες βαστάζοντες τα βάρη των ασθενούντων.

Εμπρός λοιπόν, ας χρησιμοποιήσουμε αυτήν τη θεόσδοτη εντολή, προκειμένου η αγάπη αυτή να διαποτίσει και να ανακαινίσει ολόκληρη την ύπαρξή μας, να ευφράνει την καρδία μας και να φωτίσει το νου μας, να θερμάνει την ψυχή μας και τέλος να διασχίσει τους ουρανούς, να μας παρουσιάσει στο θρόνο του Θεού και να ικετεύσει για τη σωτηρία μας.

Ας κρατήσουμε λοιπόν, τώρα που φτωχύναμε από υλικά αγαθά, αυτόν το θησαυρό της αγάπης και ας τον προσφέρουμε καθημερινά στον παράγοντα άνθρωπο στις δύσκολες και ανηφορικές ημέρες αυτού του χρόνου.

Σας απευθύνω, μαζί με τις παραπάνω σκέψεις, και τις ολοκάρδιες ευχές μου για αυτήν την καινούρια χρονιά, ώστε να είναι γεμάτη από αγάπη, υγεία, ευλογία, χάρη Θεού και πλησμονή ουρανίων αγαθών.

Χρόνια πολλά αδελφοί μου και παιδιά μου αγαπημένα, «πάντα υμών εν αγάπη γινέσθω»¹³.

^{1 Κοντάκιον της εορτής των Χριστουγέννων}

^{2 Μεγαλυνάριον εορτής}

^{3 Εφεσ. 5,16}

^{4 Ματθ. 24,12}

^{5 Γαλ. 5,22}

^{6 Αγ. Ιωάννου του Χρυσοστόμου, «Εις το προφητικόν ρητόν το λέγον “πλην μάτην ταράσσεται πας άνθρωπος ζων”», PG 55,562}

^{7 Ιω. 3,16}

^{8 Αγ. Ιωάννου του Χρυσοστόμου, «Υπόμνημα εις το κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον – Ομιλία ΚΖ’», ΕΠΕ 13,441}

^{9 Α’ Κορ. 13,7-8}

^{10 Αγ. Ιωάννου του Χρυσοστόμου, «Ομιλία Ζ’ εις τας Πράξεις», ΕΠΕ 15,493}

^{11 Του ιδίου, «Υπόμνημα εις την πρώτην προς Κορινθίους επιστολήν του αποστόλου Παύλου – Λόγος ΚΕ’», ΕΠΕ 18Α,121}

^{12 πρβλ. Λουκ. 6,36}

^{13 Α’ Κορ. 16,14}