Live radio
Αγαθόνικος ο απλούς

Του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Καστορίας κ.κ. Σεραφείμ

«Ψυχή εὐλογημένη πᾶσα ἁπλή· καί ὁ πορευόμενος ἁπλῶς πορεύεται πεποιθώς» – «κάθε εὐλογημένη ψυχή εἶναι ἁπλή· καί ὅποιος πορεύεται μέ ἁπλότητα καί εὐθύτητα, πορεύεται μέ πεποίθηση καί θάρρος».1

Τούς λόγους τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, τοῦ ὁποίου τήν πάμφωτο μνήμη γιορτάζει καί φέτος ἡ Ἐκκλησία μας, δανείζομαι γιά νά καταγράψω τό μεγαλεῖο αὐτῆς τῆς ξεχασμένης ἀρετῆς, πού σπανίζει στίς μέρες μας καί πού ἐμπαίζεται ἀπό τούς πολλούς καί «σοφούς» πού διαθέται ἡ ἐποχή μας.

Πρῶτον. Ἡ ἁπλότητα, κατά τόν χρυσορρήμονα Ἰωάννη, εἶναι ἕνας δρόμος πού ὁδηγεῖ στή φιλοσοφημένη ζωή. Ὁ ἄνθρωπος πού τήν διαθέτει εἶναι ἤρεμος, χαμογελαστός στήν ὄψη, ἀπελευθερωμένος ἀπό ἐσωτερικά πάθη καί στολισμένος μέ πολλά χαρίσματα. «Προκειμένου νά συναντήσει κανείς ἕναν τέτοιο ἁπλό ἄνθρωπο, δέν χρειάζεται ὁρισμένος χρόνος καί προσυνεννοήσεις, οὔτε δεσμοί καί γνωριμίες, γιατί εἶναι πολύ καταδεκτικός καί ἄνετος στίς συναναστροφές του, ἀλλά καί ἐκεῖνοι πού τόν συναναστρέφονται αἰσθάνονται τήν ἴδια μεγάλη ἄνεση».2

Ἀκόμη, ἡ χρυσή ἀηδόνα τῆς Ἐκκλησίας θά μᾶς τονίσει χαρακτηριστικά ὅτι ὁ Θεός «πού εἶναι ἅγιος, βρίσκει ἀνάπαυση στούς ἁπλούς καί ἁγίους. Ὅταν διαγνώσει τήν ἁπλότητα ἐκείνου πού Τόν πλησιάζει, ἁπλοποιεῖ καί Αὐτός τή σοφία Του μέ τήν ἀποκάλυψη τῆς ὁποίας τόν εὐεργετεῖ».

Ἀκριβῶς τήν ἴδια ἀλήθεια θά μᾶς ὑπενθυμίσουν καί ἄλλοι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, ὅταν ἀναφέρονται τήν ἁπλότητα τοῦ Θεοῦ. Ὁ Θεός εἶναι ἀγάπη, φιλανθρωπία καί, ἀκόμη, ταπείνωση. Καί ὅσοι ἀξιώθηκαν νά δοῦν τόν Θεό, τόσο μαγεύτηκαν ἀπό αὐτή τήν ταπείνωσή Του καί τήν πραότητά Του, ὥστε σέ ὅλη τους τήν ζωή νά μιλοῦν γι΄ αὐτή.

Δεύτερον. Ἀφοῦ ὁ Θεός εἶναι ἁπλοῦς, ἄρα καί οἱ ἄνθρωποι τοῦ Θεοῦ, ἀφοῦ προηγουμένως θεραπευθοῦν ἐσωτερικά, ἀποκτοῦν καί αὐτοί τήν θεία ἁπλότητα. Ἡ μετάνοια τούς καθαρίζει ἀπό κάθε ρύπο καί ἀπό κάθε ἁμαρτία. Τό ἄνοιγμα τῆς καρδιᾶς στό Μυστήριο τῆς μετανοίας θεραπεύει τήν ψυχή καί ἀνοίγει τό δρόμο γιά τήν ἀπόκτηση τῆς ἁπλότητος καί ἐν συνεχείᾳ γιά τήν θέα τοῦ Θεοῦ.

Ἔτσι, ἡ ἁπλότητα δέν εἶναι μερικές ἐξωτερικές ἐνέργειες, πού πολλές φορές ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι τίς κοροϊδεύουμε, ἀλλά ἐσωτερική ἀνακαίνιση τοῦ ἀνθρώπου· θέα τοῦ Θεοῦ, ἐπικοινωνία μέ τόν Θεό, παρουσία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος μέσα στήν καρδιά τοῦ ἁπλοῦ ἀνθρώπου.

Τρίτον. Ἡ ἁπλότητα, κατά τόν Γέροντα Παΐσιο, «εἶναι τό πρῶτο παιδί τῆς ταπεινώσεως. Καί ὅταν ὑπάρχει στόν ἄνθρωπο ἁπλότητα, ὑπάρχει καί ἀγάπη, θυσία, καλοσύνη, φιλότιμο, εὐλάβεια. Ὁ ἁπλός ἄνθρωπος ἔχει καθαρότητα ψυχῆς καί μία ἀπερίεργη ἐμπιστοσύνη στόν Θεό. Ἡ ἁπλότητα ἦταν κατάσταση τοῦ Ἀδάμ πρό τῆς πτώσεως, πού τά ἔβλεπε ὅλα ἁγνά καί καθαρά, γιατί ἦταν ντυμένος μέ τήν χάρη τοῦ Θεοῦ».3

«Ὁ ἁπλός ἄνθρωπος», σημειώνει ὁ πνευματέμφορος αὐτός ἀσκητής, «εἶναι ἄκακος καί ἀπονήρευτος καί τό κακό καί τό ἄσχημο τό μετατρέπει σέ καλό. Ἔχει πάντα καλούς λογισμούς γιά τούς ἄλλους».4

«Ὅσοι ἀπέκτησαν τήν ἐσωτερική ἁπλότητα, βλέπουν καί τά ὑπερφυσικά πράγματα πολύ ἁπλά, σάν φυσικά, γιατί στόν Θεό ὅλα εἶναι ἁπλά, ὅπως καί ὁ ἴδιος εἶναι πολύ ἁπλός καί μᾶς τό φανέρωσε ὁ Υἱός Του ἐπί τῆς γῆς μέ τήν ἁγία Του ἁπλότητα».5

Τέταρτον. Ἡ ἁπλότητα, τήν ὁποία ἐπαινοῦν τόσο πολύ οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, συνδέεται στενότατα μέ τήν ἀγάπη, τήν ἀληθινότητα, τήν φυσικότητα, τήν πραότητα, τήν παρουσία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί πολλες ἄλλες ἀκόμη ἀρετές.

Ὁ ἁπλός ἄνθρωπος, κατά τόν Μέγα Ἀθανάσιο, εἶναι νήπιος ἐν Χριστῷ ὄχι στό μυαλό ἀλλά στήν καρδιά. Καί αὐτή ἡ ἀρετή εἶναι καρπός τῆς ὅλης πνευματικῆς ζωῆς του. Ὁ ἁπλός ἄνθρωπος δέν ψεύδεται, ἀλλά εἶναι εἰλικρινής. Δέν εἶναι σύνθετος, ἀλλά ἁπλός. Ὁ βίος τοῦ ψευδοῦς ἀνθρώπου εἶναι ψευδόμενος, κατά τήν ἔκφραση τοῦ Ἀββᾶ Δωροθέου: «Οὗτος οὐκ ἔστιν ἁπλοῦς ἀλλά διπλοῦς· ἄλλος ἐστίν ἔσωθεν καί ἄλλος ἔξωθεν· διπλοῦν ἔχει καί ὅλον ἐχλευασμένον τόν βίον αὐτοῦ».6

Αὐτός ὁ λόγος τοῦ Ἀββᾶ Δωροθέου φανερώνει τήν τραγωδία τῆς ἐποχῆς μας καί πολύ περισσότερο τήν τραγωδία τοῦ καθενός μας.

Εἴμαστε διχασμένοι ἐσωτερικά καί ἐξωτερικά.

Ἄλλα σκεπτόμαστε, ἄλλα ἐπιθυμοῦμε καί ἄλλα πράττουμε.

Χρησιμοποιοῦμε ὡς ἐπικάλυμμα τήν εὐσέβεια γιά νά μᾶς δώσουν κάποια σημασία οἱ ἄλλοι.

Δέν διαθέτουμε τήν εἰρήνη τῆς ψυχῆς, γι’ αὐτό καί τά ψυχοφάρμακα δίνουν καί παίρνουν. 

«Ἡ ἁπλότητα», θά πεῖ ὁ ἔμπειρος ἀσκητής τῆς ἁγιορειτικῆς πολιτείας Γέροντας Παΐσιος, «μέ τόν φιλότιμο ἀγῶνα πού θά κάνουμε καί τήν ἐμπιστοσύνη στόν Θεό πού θά ἔχουμε, θά μᾶς φέρει ἐσωτερική εἰρήνη καί χαρά καί θά γεμίσει τήν ψυχή μας ἀπό ἐλπίδα καί παρηγοριά».

Πέμπτον. Γνώρισα στήν ζωή μου ἕναν τέτοιο ἄνθρωπο τῆς ἁπλότητος· ἕναν φτασμένο Μοναχό, πού ζεῖ ὡς ἀσκητής μέσα στόν κόσμο, μέ μόνιμο σύντροφο στήν ζωή του τήν προσευχή, τήν ταπείνωση, τήν προσφορά στόν πάσχοντα ἄνθρωπο, τήν ἐλεημοσύνη, τήν πραότητα καί τήν ἀνεξικακία.

Μοῦ ἔστειλε ὁ Θεός, ἐδῶ καί τριάντα πέντε χρόνια, ἕνα μαθητή γνήσιο τοῦ πράου καί ταπεινοῦ τῇ καρδίᾳ Ἰησοῦ Χριστοῦ, πού δίδασκε ὄχι μόνο μέ τά λόγια, ἀλλά κυρίως μέ τά ἔργα καί τήν ἁγία ζωή του. 

Εἴδα ἕναν ἄνθρωπο νά εἶναι στολισμένος μέ τόν φόβο τοῦ Θεοῦ, μέ τήν βαθιά πίστη πού τήν ἐξέφραζε ὡς ἀπόλυτη ἐμπιστοσύνη στό θέλημα τοῦ Θεοῦ, μέ ἐλπίδα καί ἀγάπη· ἕναν φιλόθεο καί συγχρόνως φιλάνθρωπο.

Στό πρόσωπό του βρῆκα, ὄχι μόνον ἕναν στοργικό πατέρα, ἀλλά ἕναν πρεσβύτερο ἀδελφό μέ ἀδαμάντινο ἦθος, μέ σεβασμό καί εὐλάβεια στό πολίτευμα καί στίς παραδόσεις τῆς Ἐκκλησίας μας.

Τόν διέκρινε τό πνεῦμα ἐλευθερίας, ἐνῶ ἀπουσίαζε παντελῶς ἡ καταδυνάστευση τοῦ ἐξομολογουμένου καί ἡ ἰδιότητα τοῦ «Γέροντα», πρᾶγμα τό ὁποῖο ἀπεχθανόταν στόν μέγιστο βαθμό.

Σεβόταν ἀπόλυτα τόν συνομιλητή του καί προσπαθοῦσε μέ ἕναν ἀδελφικό τρόπο νά τοῦ παρουσιάσει τό τυχόν λάθος χωρίς νά τόν προσβάλει ἤ νά τόν ἐξουθενώνει.

Γνώρισμά του τό «χαίρειν μετά χαιρόντων καί κλαίειν μετά κλαιόντων».

Βίωμά του ὁ λόγος τοῦ Ἀποστόλου Παύλου: «τίς ἀσθενεῖ, καί οὐκ ἀσθενῶ; τίς σκανδαλίζεται, καί οὐκ ἐγώ πυροῦμαι;». Ἀμέτρητες οἱ ἐπισκέψεις του στά Νοσοκομεῖα, οἱ προσωπικές οἰκονομικές ἐνισχύσεις πρός τούς ἀσθενεῖς καί ἡ συμμετοχή του στά ἔξοδα τῆς οἰκογενείας ἀπό τήν κοίμηση ἑνός προσφιλοῦς προσώπου.

Αὐτός ὁ ἄνθρωπος εἶναι ὁ Μητροπολίτης Κίτρους καί Κατερίνης Ἀγαθόνικος Φατοῦρος.

18 Νοεμβρίου 1985 ἐκλέγεται Μητροπολίτης Κατερίνης.

24 Νοεμβρίου 1985 χειροτονεῖται Ἐπίσκοπος στόν Μητροπολιτικό Ναό τῶν Ἀθηνῶν.

22 Δεκεμβρίου 1985 ἐνθρονίζεται στήν Κατερίνη.

12 Νοεμβρίου 2013 . . .

Αὐτή ἡ ἐκκλησιαστική μορφή, αὐτός ὁ ἅγιος Ἐπίσκοπος, σφυρηλάτησε ὁλόκληρη τήν ζωή μου. Ἔγινε ὁ πνευματικός μου πατέρας καί γέροντας, ὁ νέος Μωυσῆς καί ὁδηγός πρός τήν πολυπόθητη Χαναάν.

Μοῦ παρέδωσε πατρικά καί ἁγιοπνευματικά τόν τρόπο ζωῆς καί τήν ὀρθή μέθοδο θεραπείας τῆς Ἐκκλησίας μας.

Μέ ἔμαθε πώς σωτήρας τοῦ κόσμου εἶναι μόνον ὁ Χριστός καί κανείς ἄλλος.

Μέ εἰσήγαγε στό πνεῦμα τοῦ Ὀρθοδόξου Μοναχισμοῦ.

Μοῦ χάρισε τήν ἀτίμητη Ἱερωσύνη.

Ἄν ἔχω κάτι, τό ὀφείλω σ΄ αὐτόν, κυρίως ὅμως, τοῦ ὀφείλω τό εὖ καί κατά Θεόν ζῆν.

Μέ τίμησε, ἀκόμη, μέ τήν πολλή του πατρική ἀγάπη καί ἐμπιστοσύνη, ὄχι μόνον τώρα, ἀλλά ἀπό τότε πού τόν γνώρισα.

Ἀνεξίτηλα θά μείνουν στήν συνείδησή μου τά λόγια του, οἱ ὑποδείξεις του, καθώς ἐπίσης καί οἱ ἐμπιστευτικές προσωπικές του ἐκμυστηρεύσεις γιά πρόσωπα καί καταστάσεις πού τόν πίκραναν, πού τόν σταύρωναν καθημερινά, πού τόν ὁδήγησαν στήν ἀσθένεια. Εὐτυχῶς ὅμως, λειτουργεῖ ὁ Πνευματικός Νόμος, κατά τόν Γέροντα Παΐσιο . . .

Τώρα σιωπᾶ. Χρησιμοποιεῖ τήν γλῶσσα τοῦ Οὐρανοῦ, τήν γλῶσσα τοῦ μέλλοντος αἰῶνος καί μέ τήν καθαρή του καρδιά ἐπικοινωνεῖ μέ τόν Θρόνο τῆς Θείας Μεγαλωσύνης.

Κάποια στιγμή, πιστεύω πώς ὁ Θεός θά ἐπιτρέψει νά παρουσιάσω καί χειρόγραφα κείμενά του καί ἀρχειακό ὑλικό, πού μοῦ τά ἐμπιστεύθηκε, καθώς καί ἄλλες πτυχές ἀπό τήν ἁγία ζωή του καί κυρίως ἀπό τήν σταυροαναστάσιμη ἐπισκοπική διακονία του στήν Κατερίνη.

Τήν ἀναφορά μου αὐτή στό σεπτό πρόσωπό του θά ἤθελα νά τήν κλείσω μέ ἕναν λόγο τοῦ Γέροντος Γρηγορίου, Ἡγουμένου τῆς Μονῆς Δοχειαρίου, πού ἐλέχθη γιά τόν μακαριστό Σεβαστιανό Μητροπολίτη Κονίτσης: «Κόνιτσα, Δεσποτᾶδες θά βρεῖς πολλούς, Σεβαστιανό κανένα».

«Κατερίνη, Ἐπισκόπους θά ἔχεις πολλούς, Ἀγαθόνικο ὅμως ἴσως ποτέ».

Πολυσέβαστε Γέροντά μου, Ἀγαθόνικε,

Δέν εἶμαι ἄξιος οὔτε τά πόδια Σας νά φιλήσω οὔτε καί νά Σᾶς μοιάσω στό μικρό Σας δακτυλάκι.

Ἐπιτρέψτε μου ὅμως, χάρη Σᾶς ζητῶ προσωπική, ὡς ἐλάχιστος υἱός Σας, μέ πολύ σεβασμό νά φιλήσω τά ἁγιασμένα πόδια καί χέρια Σας καί νά ζητήσω ταπεινά τίς εὐχές Σας.


1 Ἱερός Χρυσόστομος, ΕΠΕ 12,772.
2 Τοῦ ἰδίου, ΕΠΕ 15,212.
3 Γέροντος Παϊσίου Ἁγιορείτου, Λόγοι Ε΄, Πάθη καί Ἀρετές, ἐκδ. Ἱερόν Ἡσυχαστήριον «Εὐαγγελιστής Ἰωάννης ὁ Θεολόγος» Σουρωτή Θεσσαλονίκης 2006, σελ. 266.
4 ὅ.π. σελ. 269.
5 ὅ.π. σελ. 273.
6 Ἀρχιμ. Ἱεροθέου Βλάχου (νῦν Μητροπολίτου Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου), Παρακλητικά σχόλια σέ ἀποστολικούς λόγους, ἐκδ. Τέρτιος, Κατερίνη 1986, σελ. 173.