Του Σεβ. Μητροπολίτου Καστορίας κ. Σεραφείμ
Ερμηνεύοντας το ιερό κείμενο του Ευαγγελιστού Ιωάννου του Θεολόγου που αναφέρεται στη συνάντηση του Χριστού με τη Σαμαρείτιδα, ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς μας προσφέρει μαζί με τον θεολογικό του λόγο και μια θαυμαστή προτροπή : ποια πρέπει να είναι η πρώτη προτεραιότητα στην ζωή μας.
Μας διδάσκει η Σαμαρείτις, λέγει ο Άγιος Γρηγόριος, με την εγκατάλειψη της οικίας και της στάμνας, να θεωρούμε προτιμότερη από τις βιοτικές ανάγκες την ωφέλεια από την διδασκαλία, την οποία ο Κύριος ονόμασε «αγαθή μερίδα» προς την Μάρθα του Ευαγγελίου, υπερασπίζοντας την Μαρία που παρακολουθούσε τον λόγο. (Λκ. 10,42)
Πρώτον. Η Σαμαρείτις, η μετέπειτα Μεγαλομάρτυς Φωτεινή, που καταγράφηκε και αυτή στον «κατάλογο των μελλόντων να λάμψουν ως ο ήλιος», κατά το Ευαγγέλιο (ΕΠΕ 9, 19η ομιλία, σελ. 565), όταν ο Χριστός της αποκαλύπτει ότι Αυτός είναι ο Μεσσίας, αφήνει τη στάμνα της στο πηγάδι, ξεχνά το νερό, ξεχνά τις εργασίες, ξεχνά την οικία της και «δραμούσα προς την πόλη, μεταφέρει στους ανθρώπους τα όσα συγκλονιστικά είδε και άκουσε». Μας διδάσκει δε, ότι θα πρέπει να θεωρούμε ως πρώτη προτεραιότητα στην ζωή μας την ωφέλεια από την πνευματική διδασκαλία και έπειτα να ακολουθούμε όλες τις άλλες βιοτικές ανάγκες. Στόχος μας στην ζωή αυτή, που είναι σύντομη και κανείς δεν γνωρίζει το τέλος της, είναι αφενός μεν η γνωριμία μας με το πρόσωπο του Χριστού και η επικοινωνία μαζί Του και αφετέρου η απόκτηση της θείας χάριτος ώστε να είμαστε φωτεινοί. Η γνωριμία αυτή επιτυγχάνεται δια της πίστεως και η επικοινωνία μαζί Του με την τήρηση των εντολών Του. Αφού ο Χριστός «χθες και σήμερον ο αυτός και εις τους αιώνας των αιώνων», άρα και η αντιγραφή του Ευαγγελίου από τον καθένα μας και η εφαρμογή του πρέπει να είναι το κύριο μέλημά μας.
Δεύτερον. Η Σαμαρείτις μάς διδάσκει πως για τα βιοτικά πρέπει να έχουμε εμπιστοσύνη στο Θεό. Αυτό δεν σημαίνει αδιαφορία για τα βιοτικά, ρομαντική ανεδαφικότητα και τεμπελιά. Ο Χριστός δεν συνηγορεί σε μια παθητική στάση απέναντι στην ζωή, δεν περιφρονεί την έντιμη καθημερινή εργασία για τον άρτον τον επιούσιον, αλλά δεν ευλογεί την απληστία και την πλησμονή των αγαθών μόνο για τον εαυτό μας. Καταδικάζει την ραθυμία και την οκνηρία, αλλά συγχρόνως υπενθυμίζει στον άνθρωπο ότι η αγωνιώδης μέριμνα γι’αυτήν την ζωή είναι αυτό το οποίο του δημιουργεί το άγχος, την ανασφάλεια, τον φόβο και την αγωνία, καταστάσεις που ταλαιπωρούν την ψυχή του με αποτέλεσμα την παρουσία των ασθενειών στο εύθραυστο οστράκινο σκεύος του. Ο Όσιος Παΐσιος ο Αγιορείτης, καθώς και ο Όσιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης, με την εμπειρία την οποία είχαν από την παρουσία του Αγίου Πνεύματος, έλεγαν πως η εμφάνιση πολλών ασθενειών στον άνθρωπο οφείλεται στην αγωνιώδη μέριμνά του.
Τρίτον. Η Σαμαρείτις μάς διδάσκει πως το κυρίαρχο στην ζωή μας πρέπει να είναι η Βασιλεία του Θεού και η δικαιοσύνη Αυτού. «Ζητείτε δε πρώτον την βασιλείαν του Θεού και την δικαιοσύνην αυτού και ταύτα πάντα προστεθήσεται υμίν» (Ματθ. 6,33). Αυτό σημαίνει αγώνας για τον παράγοντα άνθρωπο, ευαισθησία για τα θέματα της δικαιοσύνης, συναίσθηση ότι τα αγαθά τα οποία μας χάρισε ο Θεός δεν είναι δικά μας, αλλά ανήκουν στον κάθε άνθρωπο και εμείς είμαστε απλοί διαχειριστές. Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος θα τονίσει χαρακτηριστικά πως όλα σε αυτήν την ζωή είναι κοινά : «Ο ήλιος, το λαμπρό και φωτεινό αυτό αστέρι, που χαροποιεί τα πρόσωπα, δεν είναι κοινός σε όλους, σε φτωχούς και σε πλούσιους; Και το ωραίο σύνολο των αστέρων και ο δίσκος της σελήνης δεν απλώνονται το ίδιο για όλους; Και με τη γη το ίδιο δεν συμβαίνει; Δεν απλώνεται και αυτή για όλους;» (ΕΠΕ 19,348) .
Έτσι μόνο θα μπορούμε να αντιμετωπίσουμε ριζικά την ασθένεια του αιώνος μας που μας ταλαιπωρεί όλους και που είναι το άγχος : με το να γίνει η Βασιλεία του Θεού και η δικαιοσύνη Αυτού το κέντρο των επιδιώξεών μας, όπως ακριβώς έγινε και στην Σαμαρείτιδα. Γιατί «το τέλος όλων των προσκολλημένων σε αυτόν τον κόσμο είναι πάντοτε συμφορά, αφού τελικώς εκφέρονται γυμνοί και εγκαταλείπουν όλα τα εδώ αγαπητά πράγματα. Σε όσους όμως περιφρονούν τα πράγματα του κόσμου…ο θάνατος όταν έρχεται δεν επιφέρει ζημία αλλά τους μεταφέρει από τα μάταια και ρευστά προς την ανέσπερη ημέρα, προς την άφθαρτη τρυφή και την αΐδιον δόξα» (ΕΠΕ Αγ. Γρηγόριος Παλαμάς, σελ. 573).
Αυτήν την αΐδιον δόξα και μακαριότητα, ας μας την χαρίσει ο Χριστός, ο Αναστάς Κύριος, με τις πρεσβείες της Αγίας Μεγαλομάρτυρος και Ισαποστόλου Φωτεινής της Σαμαρείτιδος.
