Του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Καστορίας κ.κ. Σεραφείμ
«Καθ’ εκάστην αυτόν (τον Σταυρόν) υψούντες και προσκυνούντες μη παυσώμεθα, άχρις αν… τον πονηρόν τούτον αιώνα και τας αυτού δυσχερείας διαβήναι δυνηθώμεν. Ώσπερ γαρ ουκ ένι χωρίς του ηλιακού τούδε φωτός βιωτόν γενέσθαι τον βίον ημίν, ούτως ουδέ ψυχήν ανθρώπου δυνατόν άνευ των νοερών απαυγασμάτων Σταυρού του Χριστού διαβιώναι κατά Χριστόν».
Δηλαδή, «ας μην παύσουμε να υψώνουμε και να προσκυνούμε καθημερινά τον Σταυρό, μέχρις ότου κατορθώσουμε να περάσουμε τα πονηρά χρόνια της ζωής αυτής και τις δυσκολίες της. Διότι, όπως δεν είναι δυνατόν χωρίς το ηλιακό αυτό φως να ζήσουμε, έτσι και η ψυχή του ανθρώπου δεν είναι δυνατόν να ζήσει σύμφωνα με το θέλημα του Χριστού χωρίς τις νοερές ακτίνες του Σταυρού του Χριστού».
Με αυτούς τους λόγους ο ρήτορας Νικήτας ο Παφλαγών, μάς προτρέπει να ασπαζόμαστε, να ευλαβούμεθα και να τιμούμε το Σταυρό του Κυρίου στη μέλαινα και ζοφώδη θάλασσα της παρούσης ζωής.
Τι είναι όμως ο Σταυρός του Χριστού;
Και γιατί τιμούμε το Σταυρό του Χριστού;
Α) Πριν από τόσους αιώνες ο Σταυρός ήταν όργανο καταδίκης, τιμωρίας και φρικτού θανάτου. Σ’αυτό το ξύλο οι Ρωμαίοι κατεδίκαζαν τους πιο μεγάλους εγκληματίες. Μετά τη Σταύρωση όμως του Χριστού, του Μονογενούς Υιού του Θεού, του αναμαρτήτου Κυρίου μας Ιησού Χριστού, ο Σταυρός κυριαρχεί σε ολόκληρη τη ζωή της Εκκλησίας. Κυριαρχεί και στολίζει τη ζωή των Χριστιανών. Έγινε όργανο θυσίας, σωτηρίας και αγιασμού. Αυτό το όργανο της καταδίκης, θα σημειώσει ο Ιερός Χρυσόστομος, έγινε ο φύλακας της οικουμένης, η δόξα της Εκκλησίας. Αυτό πηγάζει καθημερινά ιάματα και γίνεται πρόξενος θεραπείας, αλλά συγχρόνως φωτίζει με τις φωτιστικές του λαμπηδόνες τα πέρατα του κόσμου.
«Παντού βλέπεις το Σταυρό του Χριστού», θα σημειώσει ο Ιερός Χρυσόστομος. Στην Αγία Τράπεζα, στις χειροτονίες των Ιερέων, στη Θεία Λειτουργία, στα σπίτια και στις αγορές, στους δρόμους και στις θάλασσες, στα κρεβάτια και στα ενδύματα, στα χρυσά και στα ασημένια σκεύη…
Τόσο περιπόθητο σε όλους έγινε αυτό το τρισμακάριαστο ξύλο!
Και όλα αυτά :
Γιατί πάνω σ’αυτό καρφώθηκε και πέθανε για τη σωτηρία του κόσμου ο ίδιος ο Θεός.
Έτσι το όργανο της τιμωρίας, έγινε όργανο σωτηρίας. Της κατάρας το σύμβολο, έγινε «αράς της αρχαίας λύτρον», όπως ψάλλει η Εκκλησία μας στην Ακολουθία των Χαιρετισμών.
Έγινε ποθητό και πολυαγαπητό. Έγινε τιμιώτερο από κάθε κόσμημα, ώστε άνδρες και γυναίκες να τον κρεμούν στο λαιμό τους και να καλλωπίζονται από αυτό, όπως και πάλι θα σημειώσει ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος.
Αυτό το σύμβολο του θανάτου έγινε υπόθεση πολλής ευλογίας.
Έγινε η καίρια πληγή του διαβόλου και ο χαλινός.
Αυτό «ανήλε τον θάνατον».
Τούτο «του άδου τας χαλκάς πύλας συνέθλασε».
Ταύτα ίσχυσεν ο Σταυρός. (Ιερός Χρυσόστομος)
Β) Τιμούμε το Σταυρό του Χριστού, γιατί μας άνοιξε τη Βασιλεία των Ουρανών, αφού μέχρι τη Σταύρωση του αναμαρτήτου Ιησού Χριστού ήταν κλειστή και ο άδης κατάπινε αχόρταγα ακόμα και τους δικαίους.
Τιμούμε το Σταυρό του Χριστού γιατί έγινε το σύμβολο του ιδίου του Χριστού.
Όταν σταυρώθηκε ο Χριστός πάνω σ’ αυτό το ξύλο μεταβίβασε με τρόπο μυστικό και ακατάλυπτο, όλη την χάρη του ο Κύριος.
Γι’αυτό και ψάλλουμε «ο Σταυρός σου Χριστέ ει και ξύλον οράται τη ουσία, αλλά θείαν περιβέβληται δυναστεία».
Τιμούμε το Σταυρό του Χριστού ως σύμβολο της μεγάλης θυσίας, από τον οποίο απορρέει ο αγιασμός και η σωτηρία του ανθρώπου.
Τον ασπαζόμαστε και τον προσκυνούμε ως το σημείο του Υιού του ανθρώπου.
Δεν τιμούμε την ύλη, όπως θα πει ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός, αλλά τον τύπο σαν σύμβολο του Χριστού.
Για τον Σταυρό καυχάται ο Απόστολος Παύλος : «εμοί δε μη γένοιτο καυχάσθαι ει μη εν τω σταυρώ του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, δι’ ου εμοί κόσμος εσταύρωται καγώ τω κόσμω» (Γαλ. 6,14).
Τον τιμούν οι Απόστολοι, τον τιμάει η Εκκλησία, τον υμνολογούν οι υμνογράφοι, τον μακαρίζουν οι Πατέρες της Εκκλησίας μέσα στις θεόπνευστες ομιλίες τους. Τα πρόσωπα αυτά μας συμβουλέυουν «ότι κι αν κάνουμε στη ζωή μας όταν ξεκινούμε για ένα ταξίδι, όταν πλενόμαστε, όταν τρώμε, όταν ανάβουμε το λυχνάρι, πριν κοιμηθούμε, να κάνουμε το σημείο του Σταυρού».
Γι’ αυτό γεμάτος θαυμασμό θα αναφωνήσει ο Άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων : «Μέγα φυλακτήριον ο Σταυρός. Σημείον πιστών και φόβος δαιμόνων. Τούτο μέχρι σήμερον θεραπεύει νόσους. Τούτο μέχρι σήμερον δαίμονας απελαύνει. Φαρμακών τε και επαοιδών, ανατρέπει γοητείας..».
Γι’αυτό και ο Άγιος Ιωάννης της Κροστάνδης σημειώνει : «Ο Σταυρός είναι εικόνα του Εσταυρωμένου Χριστού, του Υιού του Θεού. Γι΄ αυτό και το σημείο του, και η σκιά του ακόμα μόνη, προκαλούν τρόμο στους δαίμονες, γιατί είναι το σημείο του Χριστού, γιατί είναι η σκέπη του Εσταυρωμένου. Γι’ αυτό αρκεί να βυθίσει κανείς το Σταυρό στο νερό για να το αγιάσει. Μετά απ’ αυτό, το νερό γίνεται ιαματικό και διώχνει τα διαμόνια».
Αυτό το ζωομύριστον Ξύλο και υποπόδιον του Δεσπότου Χριστού, αυτή την ουράνια κλίμακα, αυτό το σκήπτρο το επουράνιο του Βασιλέως Χριστού και το τρόπαιον το αήττητον της οικουμένης :
Ασπασόμεθα τη χαρά και το φόβο.
Και μαζί με τον ιερό υμνογράφο ας επαναλάβουμε :
«Σώσον ημάς Σταυρέ τη δυνάμη σου».
«Αγίασον ημάς τη λαμπρότητί σου τίμιε Σταυρέ».
«Και κραταίωσον ημάς τη υψώσει σου, ότι φως ημίν δεδώρησαι και σωτηρία των ψυχών ημών». (Ακολουθία Λιτής)