Του Σεβ. Μητροπολίτου Καστορίας κ. Σεαραφείμ
Η μνήμη του μεγάλου πατρός της Εκκλησίας Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου μάς δίνει την ευκαιρία να σταθούμε με πολύ σεβασμό και ευλάβεια μπροστά σ΄ αυτή την οικουμενική μορφή, όχι για να τον σκιαγραφήσουμε γιατί απλά δεν έχουμε αυτή τη δυνατότητα, ούτε ακόμη να τον θαυμάσουμε διότι πρόκειται για έναν ανεπανάληπτο ρήτορα, ιεροκήρυκα και διδάσκαλο, αλλά κυρίως για να διδαχθούμε από τη θεόσοφη διδασκαλία του και να ζητήσουμε την πρεσβεία του και τη μεσιτεία του στο Θρόνο της Αγίας Τριάδος όπου μετα παρρησίας προσεδρεύει.
Ποιος ήταν ο Ιερός Χρυσόστομος;
Το θεόπνευστο όργανο του Παναγίου Πνεύματος.
Ο μιμητής των Αγίων Αποστόλων.
Ο κήρυξ της Βασιλείας του Θεού.
Ο επίγειος άγγελος και ουράνιος άνθρωπος.
Η χρυσήλατος σάλπιγγα.
Η εύλαλος χελιδών.
Το θησαύρισμα των αρετών.
Η υψηλή και η ακριβής θεολογία.
Ο ερμηνευτής των Θείων Γραφών.
Ο πατήρ των ορφανών, των πεινώντων η τροφή και των αμαρτανόντων η διόρθωσις.1
Έτσι τον χαρακτηρίζουν οι ιεροί υμνογράφοι της Αγίας μας Εκκλησίας. Ας τον αφήσουμε να μας μιλήσει μέσα από τα σοφά και μοναδικά συγγράμματά του, αφού δεν έχουμε τη δυνατότητα ούτε να τον πλησιάσουμε, ούτε να τον αντικρύσουμε, ούτε να τον αντιγράψουμε, πολύ δε περισσότερο να τον μιμηθούμε.
Ένα από τα θέματα που συχνά πυκνά βρίσκουμε στις πνευματοκίνητες ομιλίες του είναι και η ελεημοσύνη.
Α. Την ονομάζει βασίλισσα των αρετών.
«. . . αυτή ανεβάζει γρήγορα τους ανθρώπους στις αψίδες του ουρανού, και είναι αρίστη συνήγορος στο θρόνο του Θεού . . . Είναι μεγάλα τα φτερά της ελεημοσύνης. Διασχίζει τον αέρα, ξεπερνά τη σελήνη, υπερβαίνει τις ακτίνες του ηλίου και ανεβαίνει στις αψίδες του ουρανού. Αλλά ούτε εκεί σταματάει. Ξεπερνάει τον ουρανό, προσπερνάει και το πλήθος των αγγέλων και τους χορούς των αρχαγγέλων και όλες τις ανώτερες πνευματικές δυνάμεις και στέκεται δίπλα στο θρόνο του ουρανίου Βασιλέως».2
Β. Την χαρακτηρίζει ως ανώτερη από κάθε αρετή.
«Αυτό . . . που μπορούμε να μοιάσουμε στο Θεό είναι η ελεημοσύνη και η ευσπλαχνία. Όταν δεν έχουμε αυτή την ομοιότητα, είμαστε στερημένοι από κάθε αρετή. Δεν είπε ο Κύριος αν νηστεύετε θα είστε όμοιοι με τον ουράνιο Πατέρα σας . . . ούτε αν παρθενεύετε, ούτε αν προσεύχεσθε. Γιατί κανένα από αυτά δεν αναφέρεται στο Θεό, ούτε ο Θεός ασχολείται με κάποιο από αυτά. Αλλά τί λέγει; <<Γίνεσθε ουν οικτίρμονες ως ο Πατήρ υμών ο εν τοις ουρανοίς>>. Τούτο Θεού το έργο.»3
Και για να τεκμηριώσει αυτός ο έμπειρος θεραπευτής πάντα τα ανωτέρω χρησιμοποιώντας ως γνώμονα την Αγία Γραφή και ερμηνεύοντάς την σωστά και αλάνθαστα με τον φωτισμό του Αγίου Πνεύματος, αποκαλεί την ελεημοσύνη «καρδιά της αρετής»: «Χωρίς την παρθενία είναι δυνατόν να δει κανείς τη βασιλεία των ουρανών. Χωρίς όμως την ελεημοσύνη, αδύνατον. Γιατί αυτή είναι από τα αναγκαία και από κείνα που συγκρατούν το παν. Άρα εύλογα την ονομάσαμε καρδιά της αρετής».4
Γ. Στις ομιλίες του χρησιμοποιεί, ακόμη, όχι μόνο εικόνες και παραδείγματα από την Αγία Γραφή, αλλά και από την καθημερινότητα. Έτσι ονομάζει την ελεημοσύνη «χρήμα» με το οποίο αγοράζει κανείς τον Ουρανό.
«Έχεις οβολό; Αγόρασε τον ουρανό. Όχι επειδή είναι φθηνός ο ουρανός, αλλά επειδή είναι φιλάνθρωπος ο Κύριος.
Δεν έχεις οβολό; Δώσε ένα ποτήρι κρύο νερό. <<Ος αν ποτίση ποτήριον ψυχρού ύδατος ένα των ελαχίστων τούτων ένεκα εμού ου μη απωλέσει τον μισθόν αυτού>>.
… Εμπορία και πραγματεία είναι ο Ουρανός κι εμείς αδιαφορούμε.
Δώσε ψωμί και πάρε Παράδεισο.
Δώσε μικρά και πάρε μεγάλα.
Δώσε θνητά και πάρε αθάνατα.
Δώσε φθαρτά και πάρε άφθαρτα.
. . . Η ελεημοσύνη είναι το λύτρο που ελευθερώνει την ψυχή».
Και καταλήγει: . . . «Ας μεταφέρουμε εκεί (δηλαδή στον Ουρανό) τον πλούτο και όχι στην ξένη πατρίδα. Οι μεταφορείς είναι έτοιμοι και βαδίζουν προς τα εκεί με ασφάλεια και αποθέτουν σε ασφαλισμένο θησαυροφυλάκιο εκείνα που εμείς θα μπορέσουμε να στείλουμε διά μέσου αυτών εκ των προτέρων. Γιατί τα χέρια των φτωχών αποθέτουν στα ταμεία των ουρανών αυτά που εμείς τους δίνουμε. Όταν λοιπόν και η ευκολία είναι μεγάλη και η ασφάλεια, γιατί διστάζουμε και υποχωρούμε και δεν κάνουμε αυτό με κάθε επιμέλεια για να τα βρούμε εκεί όπου μάς χρειάζονται πάρα πολύ;»5
Μηνύματα συγκλονιστικά για τον καθένα μας και ιδιαίτερα για την εποχή μας. Ας πάρουμε λίγα στοιχεία τῆς διδασκαλίας του καί ας τα χρησιμοποιήσουμε στη ζωή μας. Θα΄ναι ο καλύτερος εορτασμός της μνήμης του και η μεγαλύτερη τιμή στο πρόσωπό του.
1. Μηναίον Νοεμβρίου.
2. Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, Περί μετανοίας ομιλία Γ΄, MG 49,293.
3. Του ιδίου, Εις δευτέραν προς Τιμόθεον Επιστολήν, ομιλία ΣΤ΄, MG 62,633-634.
4. Του ιδίου, Εις την Γέννησιν ομιλία ΜΗ΄, MG 54,436.
5. Του ιδίου, Περί μετανοίας ομιλία Γ΄, MG 49,294.
