Του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Καστορίας κ. Σεραφείμ
Ένας χρόνος πέρασε από την ημέρα εκείνη της 1ης Ιουνίου του έτους 2014 που, από το ταπεινό Επισκοπείο της Καστοριάς, φτερούγισε για τον ουρανό μετά από πολύμηνη ασθένεια, ο πολυγραφότατος και γνωστός σε όλο τον ορθόδοξο κόσμο, Γέροντας Μωυσής ο Αγιορείτης. Για τον Γέροντα Μωυσή έχουν γραφεί πολλά μέχρι σήμερα από αξιόλογα πρόσωπα, έχουν πραγματοποιηθεί διαλέξεις και φιλολογικά μνημόσυνα γύρω από την προσωπικότητά του και πιστεύω πως θα γραφούν ακόμη περισσότερα. Άλλωστε το ίδιο το συγγραφικό του έργο είναι καθοριστικό για τον μακαριστό Γέροντα.
Ποιος ήταν όμως ο Γέροντας Μωυσής;
Ποιο ήταν το χαρακτηριστικό του γνώρισμα;
1. Ήταν ένας πατερικός θεολόγος.
Η θεολογία δεν είναι ένα διανοητικό γεγονός. Δεν διδάσκεται στα πανεπιστημιακά έδρανα, αλλά είναι γνώση που έρχεται από τον Πατέρα των Φώτων. Η θεολογία είναι μια προσωπική εμπειρία της Πεντηκοστής, αποτέλεσμα της καθάρσεως και του φωτισμού του νου από την παρουσία του Αγίου Πνεύματος. Ο θεολόγος δεν είναι αυτός ο οποίος σπούδασε σε ονομαστά Πανεπιστήμια και κατέκτησε πτυχία και διδακτορικές διατριβές, αλλά «ο διαμένων εν τω Θεώ». Αυτός που έχει «ενιδρυμένον εν εαυτώ τον Θεόν», κατά την έκφραση του Μεγάλου Βασιλείου, άρα έχει και αληθινή προσευχή.
«Ει θεολόγος ει, προσεύξη αληθώς και ει προσεύχη αληθώς, θεολόγος ει», θα διαπιστώσει ο Όσιος Νείλος.
Γράφει ο μακαριστός π. Ιωάννης Ρωμανίδης για το πώς οι Πατέρες θεολογούσαν : «Οι Πατέρες πρώτον επικαλούνται την Αγία Γραφή για να υποστηρίξουν τη διδασκαλία της Εκκλησίας. Επιπλέον όμως, επικαλούνται και την μαρτυρία των ζώντων θεουμένων. Όταν εμφανίστηκε η αίρεση του Αρείου, οι Πατέρες επικαλέστηκαν και την εμπειρία των θεουμένων που ζούσαν κατά την εποχή της αρειανικής διαμάχης. Έτσι έχουμε 2 ειδών επιχειρήματα. Για να είναι όμως κάτι ορθόδοξο, πρέπει αυτά τα δύο να είναι συμβατά μεταξύ τους, είτε να ταυτίζονται είτε να είναι αλληλοσυμπληρούμενα… Η ζώσα εμπειρία είναι εκείνη που ελέγχει τη γνησιότητα ή μη της κατατεθειμένης γραπτής ή προφορικής παραδόσεως». (π. Ιωάννου Ρωμανίδου, Πατερική θεολογία, σελ. 238)
2. Ακριβώς αυτήν την πεπατημένη οδό της ορθοδόξου παραδόσεώς μας ακολούθησε πιστά και ο Γέροντας Μωυσής. Δεν μετέφερε στα συγγράμματα του, ούτε στα πολυπληθή ακροατήριά του, δικές του ερμηνείες και εμπειρίες, αλλά όλα εκείνα που είχαν θησαυρισθεί στην καρδιά του από την παραμονή του στον αγιασμένο Άθωνα, από την επικοινωνία που είχε με θεούμενα πρόσωπα, καθώς και όλη την αγιαστική ορθόδοξη παράδοση του Ιερού Περιβολίου της Θεοτόκου.
Ήταν πνευματική πανδαισία για τον ακροατή – και το έζησα πολλές φορές αυτό στην Καστοριά – να τον ακούμε να διηγείται για τον αετό του Άθωνα, τον Γέροντα Αιμιλιανό τον Σιμωνοπετρίτη, τον πνευματικό του πατέρα : πώς δηλαδή μετά από πολυήμερη προσευχή, νηστεία και αγρυπνία, έλαμπε το πρόσωπό του και έμοιαζε σαν μια αγιογραφία των Καθολικών των Μονών του Όρους· πώς ο λόγος του ήταν θεραπευτικός, αποκαλυπτικός, εμπειρικός· πώς σκόρπιζε χαρά και ελευθερία στους πατέρες της μοναστικής του αδελφότητος. Μας διηγείτο για τις καθημερινές μεταμεσονύκτιες Θείες Λειτουργίες του Γέροντος Αιμιλιανού στο Παρεκκλήσιο της Αγίας Μυροφόρου Μαρίας της Μαγδαληνής, καθώς και για τις επισκέψεις του στο κελί του σε ώρες δύσκολες κατά τη διάρκεια της ασθενείας του.
Η γνωριμία του, ακόμη, με τον Όσιο Παΐσιο τον Αγιορείτη και η επικοινωνία μαζί του, του έδινε το δικαίωμα να μεταφέρει τη διδασκαλία του και τον τρόπο ζωής της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας και να παρουσιάζει το πώς, ένας άνθρωπος που ζει μέσα στην αφάνεια και στην απλότητα, μπορεί να φτάσει σε μέτρα αγιασμού. Τόνιζε δε ιδιαιτέρως το πόση σημασία έχει για την εποχή μας να είναι κανείς απλούς, όχι σύνθετος, όχι διπλοπρόσωπος, πολύ δε περισσότερο ψευδόμενος.
3. Οι ομιλίες του για θέματα, τόσο πνευματικά όσο και άλλα ποίκιλα, είχαν πάντα θεολογική χροιά. Τόνιζαν την εμπιστοσύνη μας στο Θεό, τη συμμετοχή μας στην ζωή της Εκκλησίας και στα θεουργά Μυστήριά της, με τα οποία ο άνθρωπος δέχεται ό,τι μεγαλύτερο υπάρχει στον κόσμο, που είναι η Χάρη του Θεού. Έκανε συχνές αναφορές σε πρόσωπα της Αγιορείτικης Πολιτείας, όπως στον Γέροντα Ιωσήφ τον Ησυχαστή, στον Γέροντα Εφραίμ τον Κατουνακιώτη, στον Γέροντα Ενώχ τον Ρουμάνο, στον Ιερώνυμο της Σιμωνόπετρας, καθώς και στον Όσιο Γεώργιο τον Καρσλίδη, των οποίων υπήρξε άριστος βιογράφος, στον Γέροντα Σάββα τον Σταυροβουνιώτη και έναν μακρύ κατάλογο από ευλογημένα παιδιά της Θεοτόκου.
Συμπλήρωνε δε πως αυτό που μαστίζει τον άνθρωπο της εποχής μας είναι ο εσωτερικός διχασμός του, πως άλλα σκέφτεται, άλλα πράττει και άλλα επιθυμεί και πως αυτή η διάσπαση εισάγει τα πάθη, γι’αυτό και δεν μπορεί να ζήσει απλά και κοινωνικά.
Τι θα έλεγε σήμερα ο Γέροντας, ένα χρόνο μετά την οσία κοίμησή του;
Πιστεύω πως θα προσυπέγραφε αυτό το οποίο διάβαζα πριν από λίγο σε ένα κείμενο με τίτλο : «Θεολογίας γόνοι αθεολόγητοι». Πως «λαθεμένη θεολογία διδάσκουμε, λαθεμένη θεολογία διδαχτήκαμε, αθεολόγητη θεολογία βιώνουμε». Θα έγραφε ακόμη στην αγαπημένη του Μακεδονία πως «ακμή για τη Ρωμιοσύνη δεν είναι η παραγωγή σοφών, αλλά η ανάδειξη αγίων θεουμένων, διότι αυτοί δημιουργούν αυθεντική κοινωνία» (π. Γεώργιος Μεταλληνός, «Η Δύση πήρε επιτέλους την ρεβάνς», εφημερίδα ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, 26.05.2015). Θα διαμαρτυρόταν, ακόμη, κόσμια και ευγενικά για την «τρίτη άλωση» που επιχειρείται στις ημέρες μας και στην οποία προχωρούμε με την συγκατάθεσή μας, θεωρώντας την μάλιστα ως σωτηρία (αυτόθι). Κι επιπλέον, πως σήμερα ξεχάσαμε το Θεό των Πατέρων ημών και πιστεύουμε στην απολυτοποιημένη «αξία» του οικονομισμού. Δεν ανοίξαμε καμιά κερκόπορτα, αλλά τις πύλες της ψυχής και της καρδιάς μας, για να μας αλλοτριώσει και να μας συντρίψει η σημερινή Δύση. (αυτόθι)
Γέροντα,
να μας θυμάσαι,
να μας μνημονεύεις
και να προσεύχεσαι για εμάς τις δύσκολες αυτές ώρες.
Αιωνία σου η μνήμη Γέροντα Μωυσή…
Το κείμενο του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Καστορίας κ. Σεραφείμ, συνοδεύεται από το βίντεο-αφιέρωμα που προβλήθηκε στην εκδήλωση που διοργάνωσε η Ιερά Μητρόπολη Αιτωλίας και Ακαρνανίας και η Ιερά Μονή Εισοδίων της Θεοτόκου Μυρτιάς Τριχωνίδος για τους κεκοιμημένους Αγιορείτες, Γέροντα Μωυσή και τον Καθηγούμενο της Ιεράς Μονής Γρηγορίου Αρχιμ. Γεώργιο Καψάνη, με τίτλο “Από το Άγιον Όρος…στον ουρανό”.
