Του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Καστορίας κ.κ. Σεραφείμ
Σε μια περίφημη ομιλία του ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος γράφει τα εξής χαρακτηριστικά και συγκλονιστικά : «Εβουλήθην… γενέσθαι τις μεγαλέμπορος, πάντων ων έχω το τίμιον ωνησάμενος μαργαρίτην και αντιδούς τα ρέοντα και συρόμενα των εστώτων και ουρανίων… Ήπερ δη πραγματειών μεγίστη και βεβαιότατη τοις γε νουν έχουσιν»1. Δηλαδή, «θέλησα να γίνω μεγαλέμπορος, ν’ αγοράσω μ’ όλα όσα έχω τον πολύτιμο μαργαρίτη, και να δώσω τα πρόσκαιρα και παρερχόμενα για να κερδίσω τα σταθερά και ουράνια».
Αυτό το εμπόριο είναι το μέγιστο και ασφαλέστερο γι’ αυτούς βέβαια που έχουν μυαλό. Ακριβώς αυτήν την εμπορία μάς συνιστά στην αποψινή Ακολουθία και ο θεόπνευστος ιερός υμνογράφος : «Ικανούσθω το κοινωνικόν ψυχής ημών έλαιον εν αγγείοις, όπως επάθλων μη θέντες καιρόν εμπορίας, ψάλλωμεν· ευλογείτε, τα έργα Κυρίου, τον Κύριον»2.
Καιρός εμπορίας
H παρούσα ζωή, αφού η Βασιλεία των Ουρανών «ομοία εστί ανθρώπω εμπόρω ζητούντι καλούς μαργαρίτας»3. Και για να γίνει και δικό μας κτήμα αυτός ο μαργαρίτης, για να οικοδομήσουμε ένα σπίτι, όπως έλεγε ο Όσιος Παίσιος ο Αγιορείτης, στον ουρανό, χρειάζεται να πουλήσουμε ό,τι έχουμε για να αγοράσουμε αυτόν τον μαργαρίτη με την αιώνια αξία. Δίνεις πρόσκαιρα και αγοράζεις αιώνια. Προσφέρεις επίγεια και σου χαρίζουν τα ουράνια. Γι’αυτό και ο σοφός Ιεράρχης της Καισαρείας, ο Μέγας Βασίλειος, θα τονίσει χαρακτηριστικά πως : «Πάντες οι την ευαγγελικήν οδόν πορευόμενοι έμποροι εσμέν, δια της εργασίας των εντολών την κτήσιν εαυτοίς των ουρανίων πραγματευόμενοι»4. Δηλαδή, «όλοι όσοι ακολουθούμε την οδό του Ευαγγελίου είμαστε έμποροι, καθώς με την εργασία των εντολών του Θεού εμπορευόμαστε την απόκτηση των ουρανίων αγαθών».
Καιρός εμπορίας
Η προσφορά μας στον συνάνθρωπο κάνει τον Θεό χρεώστη μας, διότι ο πτωχός είναι εκείνος ο οποίος εκτείνει το χέρι του, ο Χριστός όμως είναι αυτός που λαμβάνει. «Δανείζει Θεώ ο ελεών πτωχόν»5. Και ένα ποτήρι νερό να δώσει κανείς, και αυτό έχει την αξία του και την ευλογία του από “τον ετάζοντα καρδίας και νεφρούς”. Γι αυτό ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ερμηνεύοντας την ευαγγελική περικοπή των δέκα παρθένων που ακούγεται απόψε στους Ναούς της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας, μιλάει χαρακτηριστικά γι’αυτήν την εμπορία του λαδιού : «Οι φτωχοί, αυτοί που κάθονται μπροστά στην εκκλησία περιμένοντας την ελεημοσύνη μας, είναι οι έμποροι του λαδιού. Και πόσο πρέπει να αγοράσω; Όσο θέλεις. Δεν ορίζω την ποσότητα, για να μην προβάλλεις για δικαιολογία τη φτώχεια. Όσο μπορείς, τόσο αγόρασε. Έχεις οβολό; Αγόρασε τον ουρανό. Όχι γιατί είναι φτηνός ο ουρανός, αλλά επειδή είναι φιλάνθρωπος ο Κύριος. Δεν έχεις οβολό; Δώσε ένα ποτήρι κρύο νερό… Δώσε ψωμί και πάρε παράδεισο. Δώσε μικρά πράγματα και πάρε μεγάλα. Δώσε θνητά και πάρε αθάνατα…Πένθησε μαζί μ’ αυτόν που θλίβεται και θα πάρεις μισθό. Γιατί ο μισθός δεν εξαρτάται από την ανάγκη, αλλά από τη διάθεση»6.
Καιρός εμπορίας
Δεν είναι μόνο η παρουσία των φτωχών, αλλά και η φιλοξενία των συνανθρώπων. Ο Απόστολος Παύλος είναι χαρακτηριστικός : «Η φιλαδελφεία μενέτω. Της φιλοξενίας μη επιλανθάνεσθε· διά ταύτης γαρ έλαθόν τινες ξενίσαντες αγγέλους»7. Παράδειγμα φιλοξενίας, προσφοράς και αγάπης είναι ο πρωταθλητής της πίστεως, ο Αβραάμ. Είχε πάντοτε σαν γνώμονα στη ζωή του να υπακούει στο Θεό ανιδιοτελώς, ν΄ αναπαύει το Θεό με την αγάπη του και με την τήρηση των εντολών Του και να διακονεί συγχρόνως με πιστότητα και φιλόξενα τον κάθε οδοιπόρο αυτής της ζωής.
Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος μέσα από τα αθάνατα συγγράματά του μας αποκαλύπτει το μέγεθος αυτής της αρετής. «Δος μου τον Ηλία να τον φιλοξενήσω. Τι ζητάς τον Ηλία; Σου δίνω τον Κύριο του Ηλία κι εσύ δεν Τον τρέφεις. Εάν έβρισκες τον Ηλία πως θα τον φιλοξενούσες; … Εάν ο βασιλιάς», συνεχίζει ο Ιερός Χρυσόστομος, «προσκαλούσε κάποιον στο δείπνο κι ενώ ήταν παρόντες οι υπηρέτες του, τους έλεγε: ευχαριστήστε αυτόν πιο πολύ αντί εμένα, γιατί αυτός, όταν ήμουν φτωχός, με έθρεψε και με φιλοξένησε, αυτός με ευεργέτησε πολλές φορές σε στιγμές θλίψεων· πώς δεν θα ξόδευε ο καθένας όλα τα χρήματα για έκείνον για τον οποίο ο βασιλιάς ένοιωσε τόση ευχαρίστηση;» Και καταλήγει ο Ιερός Πατήρ : Σκέψου λοιπόν την παρρησία μπροστά στους αγγέλους και το καύχημα μπροστά στις ουράνιες δυνάμεις. Σκέψου αυτόν για τον οποίον μιλάει ο ίδιος ο Χριστός»8.
Καιρός εμπορίας
Εμπόριο είναι να συγχωρούμε τον συνάνθρωπό μας και μάλιστα να τον στηρίζουμε σε ώρες δύσκολες, ξεχνώντας τις τυχόν αδικίες που έχουμε εισπράξει.
Εμπόριο είναι να αρνούμαστε τα πρόσκαιρα και επίπεδα με στόχο να κερδίσουμε τα αιώνια και τα άφθαρτα.
Εμπόριο, ακόμη, είναι να φυλάξουμε τον εαυτό μας από την έπαρση και την φιλαυτία, από την μάταιη δόξα των ανθρώπων και να τον στολίσουμε με το ένδυμα της θεότητος που είναι η ταπεινοφροσύνη, γιατί απλούστατα ο Θεός «υπερηφάνοις αντιτάσσεται, ταπεινοίς δίδωσι χάριν»9.
Ας χρησιμοποιήσουμε στην ζωή μας αυτό το εμπόριο και ας γίνουμε έμποροι του καλού μαργαρίτη, προκειμένου να σταθούμε εκ δεξιών Του και να ακούσουμε τις μακαρίας φωνής Του : «είσελθε, δούλε, εις την χαράν του Κυρίου σου»10.
1 Αγίου Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου, Λόγος ΙΘ΄, Εις τους λόγους, και εις τον εξισωτήν Ιουλιανόν, PG 35,1045Α.
2 Τροπάριον Η΄ ωδής Κανόνος τοῦ Όρθρου της Μεγ. Τρίτης.
3 Ματθ. 13,45.
4 Μεγ. Βασιλείου, Ομιλία ΙΒ΄, Εις την αρχήν των Παροιμιών, PG 31,420C.
5 Παροιμ. 19,17.
6 Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, Περί ελεημοσύνης, και εις τας δέκα παρθένους, ομιλία α΄, PG 49,294, κεφ. β΄.
7 Εβρ. 13,1-2.
8 Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, αυτόθι καί κεφ. γ΄.
9 Ιακ. 4,6.
10 Δοξαστικό Αποστίχων του Όρθρου της Μεγ. Δευτέρας.