Live radio
“Ω καλή απιστία του Θωμά”

Του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Καστορίας κ.κ. Σεραφείμ

Μας μυσταγωγεί “κατά την καινήν Κυριακήν” ο Απόστολος Θωμάς στο γεγονός της Αναστάσεως. Ο Ιερός Χρυσόστομος σε μια ομιλία του1, απευθυνόμενος στο λαό, λέγει τα εξής : “Παρακαλέστε θερμά τον Θωμά να βάλει στα χείλη μου το Άγιο δεξί του χέρι, αυτό που άγγιξε την πλευρά του Κυρίου, να ενισχύσει τη γλώσσα μου για να εξηγήσει τα ποθούμενα.” Και εμείς σήμερα ακολουθώντας αυτήν την εμπειρία του Ιερού Χρυσοστόμου καταθέτουμε στις διψώσες καρδιές του ευλογημένου λαού μας ψήγματα χρυσού από τον ωκεανό της θεολογίας αυτής της χρυσής αηδόνος της Εκκλησίας.

Α. Θεωρεί την απουσία του Θωμά από τον όμιλο των μαθητών “την μιά των Σαββάτων”, έργο της Θείας Οικονομίας. Αυτήν την αλήθεια την τονίζουν και οι θεόπνευστοι υμνογράφοι της Εκκλησίας μας: “τότε ο Θωμάς οικονομικώς ουκ ευρέθη μετ’ αυτών. έλεγε γαρ, ου μη πιστεύσω, εάν μη είδω καγώ τον δεσπότηˑ είδω την πλευρά όθεν εξήλθε το όνομα, το ύδωρ το βάπτισμαˑείδω την πληγήν εξ’ ής ιάθη το μέγα τραύμα, ο άνθρωπος”2

Και συνεχίζει ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος τον θεόπνευστο λόγο του για τον Απόστολο Θωμά: “Αν δεν είχε αμφιβολία, δεν θα ζητούσε με περιέργεια να ψηλαφίσει. Κι αν δεν ζητούσε, δεν θα ψηλαφούσε. Αν όμως δεν ψηλαφούσε, δεν θα ομολογούσε τον Κύριον και Θεό. Κι αν δεν ομολογούσε Κύριον και Θεό τον Χριστό, εμείς δεν θα είχαμε διδαχθεί να τον υμνολογούμε με αυτόν τον τρόπο. Ώστε με την απιστία του ο Θωμάς μας οδήγησε προς την αλήθεια. Και όταν ήλθε μετά, μας σταθεροποίησε στην πίστη μας”.

Να γιατί οι Πατέρες της Εκκλησίας, χαρακτηρίζουν την απιστία του Θωμά, ως “καλή απιστία”, η οποία “πίστην βεβαίαν εγέννησε”.

Β. Αυτή η πρόσκαιρη απιστία του Θωμά κρύβε,ι κατά τον ιερό Πατέρα, έναν θησαυρό. Και ο θησαυρός είναι η πίστη στο γεγονός της Αναστάσεως. “Πώς θα κάνω να πιστέψουν οι άπιστοι αυτά που δεν τα έχω παρακολουθήσει; Να πω στους Ιουδαίους και στους Έλληνες πως έχω δει τον Κύριόν μου να τον σταυρώνουν, όμως δεν τον έχω δει να ανασταίνεται, αλλά μόνο άκουσα γι’ αυτόν; Και ποιός δεν θα γελάσει με τα λόγια μου; Ποιός δεν θα περιφρονήσει το κήρυγμά μου; Άλλο να ακούσεις κάτι και άλλο να το δεις…”
Έτσι ο Χριστός “άφησε να κατηχηθεί πρώτα ο Θωμάς από τους συμμαθητάς του. Επέτρεψε να φλογιστεί από τη δίψα να τον αντικρύσει. Κι όταν η ψυχή του πυρώθηκε από τον πόθο να τον δει, τότε λοιπόν την κατάλληλη ώρα, ο ποθητός βρήκε αυτόν που τον ποθούσε”.

Αλήθεια, πόση σημασία έχει για την κατανόηση των Μυστηρίων του Θεού, αυτό που οι Πατέρες ονομάζουν εμπειρία; Πόση σημασία έχει η καθαρότητα της καρδιάς, η επικοινωνία με τον Θεό δια της προσευχής, η παρουσία του Αγίου Πνεύματος στην ζωή μας, προκειμένου να δούμε το πρόσωπο του Θεού και να δεχθούμε την άκτιστη ενέργειά Του;

Γράφει ο γέροντας Σωφρόνιος του Έσσεξ, ο εκκολαπτόμενος αυτός Άγιος της Εκκλησίας μας: “Δεν διαβάζω κείμενο γραμμένο από πριν, αλλά αναζητώ με την προσευχή εκείνο που αναδύεται μέσα από την καρδιά μου,” ώστε να σας αναπτύξω ένα πνευματικό θέμα. “Και ακόμη προετοιμάζομαι να σας πω τα λόγια αυτά, όπως ετοιμάζομαι για τη Θεία Λειτουργία.” Έτσι γίνεται κανείς πραγματικά θεολόγος, γιατί η θεολογία δεν είναι ένα διανοητικό γεγονός, αλλά αποτέλεσμα της κάθαρσης της καρδιάς και της αδιάλειπτης προσευχής. “Η αφηρημένη θεολογία” θα πει ο Γέροντας Σωφρόνιος “δεν σώζει τον άνθρωπο. Χρειάζεται αληθινή θεολογία, που γίνεται περιεχόμενο και κατάσταση της ζωής του ανθρώπου”.

Ο ίδιος ο θεόπτης Πατέρας της Εκκλησίας σημειώνει τα εξής χαρακτηριστικά που αποκαλύπτουν την γυμνότητά μας σήμερα από αυτό που ονομάζουμε θεολογία: “Στα βιβλία μου περιγράφω μόνο εκείνα που έζησα κατά το θέλημα του Θεού, όταν παραδώθηκα σ’ αυτό το θέλημα. Όρος απαράβατος, όταν παραδώθηκα σ’ αυτό το θέλημα”3. Και αυτή η παράδοση σημαίνει τον φωτισμό του νου και την ζωντανή παρουσία του Θεού μέσα στον χώρο της καρδιάς.

Γ. Η καλή απιστία του Θωμά είναι δείγμα της φιλανθρωπίας του Θεού.

“Φιλάνθρωπε, μέγα και ανείκαστον το πλήθος των οικτιρμών σου” θα ψάλλουν οι υμνογράφοι της Εκκλησίας”4.

“Τι ύψος απέραντης φιλανθρωπίας;” θα τονίσει ο χρυσούς την γλώτταν Ιωάννης. “Τι πέλαγος αμέτρητης συγκαταβάσεως; Δεν περίμενε να προσέλθει ο μαθητής, δεν περίμενε αυτόν που έχει ανάγκη να Τον πλησιάσει και να Τον παρακαλέσει…δεν του στέρησε ούτε για λίγο την επιθυμία…ο ίδιος έσυρε στην πληγή το δάχτυλο εκείνου που είχε εκφράσει τον πόθο. Ο ίδιος με την δεσποτική γλώσσαν του τράβηξε το χέρι του δούλου λέγοντάς του : βάλε το δάχτυλό σου εδώ και δες τα χέρια μου…Μην ντραπείς να μάθεις αυτό που επιθυμείς…ανέχομαι και τα περίεργα δάχτυλα, όπως ανέχτηκα τα καρφιά…Υπομένω την περιέργεια του φίλου, όπως υπέμεινα την κακία των ανθρώπων…Όταν με σταύρωσαν οι εχθροί μου, δεν αγανάκτησα, και δεν θα υποφέρω την δική σου εξέταση;… Δες τα χέρια μου που τα άφησα να έχουν τα σύμβολα της Ιουδαϊκής μανίας…και βλέποντάς τα θα ντροπιάσω τους Ιουδαίους κατά την ημέρα της κρίσεως… Κράτησε αυτά τα χέρια ως ομήρους για την αναγέννησή σας…ως ενέχυρα για την ανάστασή σας από τον τάφο…ως άγκυρα που έπεσε στον βυθό του Άδη… Μην φοβηθείς καμιά χειμωνιά της ζωής…μη φοβηθείς τους αντιθέτους ανέμους που φυσούν…μην ανησυχείς για τις καταιγίδες και τις σκοπέλους της θάλασσας των εχθρών. Να πλέεις με θάρρος στο πέλαγος της ζωής…βλέποντας ως λιμάνι τον ουρανό”.

Αυτά τα ενθαρρυντικά λόγια του Ιερού Χρυσοστόμου αποτελούν για εμάς ελπίδα και παρηγοριά και ενίσχυση στο σκότος της απιστίας που επικρατεί γύρω μας. Αποτελούν συγχρόνως και μήνυμα ότι ο Αναστάς Κύριος είναι μαζί μας και θα είναι μαζί μας μέχρι της συντελείας του αιώνος, ” Ιδού εγώ μεθ΄ υμών ειμί πάσας τας ημέρας έως της συντελείας του αιώνος”5.

Μακάρι να είχαμε αυτήν την καλή απιστία του Θωμά. Μακάρι να εκφράσουμε και μεις με τα χείλη μας, αλλά πολύ περισσότερο με την καρδιά μας, την σωτήρια ομολογία του: “Ο Κύριός μου και ο Θεός μου”.

Απόστολε πανεύφημε Θωμά, χάρισέ μας με τις πολλές σου πρεσβείες, πίστιν βεβαίαν και ακλόνητον, ως και την σωτήριον ομολογίαν σου.


1 Αγίου Ιωάννου Χρυσοστόμου, Ομιλία εις την καινήν Κυριακήν και εις τον Απόστολον Θωμάν, PG 63,927 κ.εξ.

2 Δοξαστικό Στιχηρών Εσπερινού.

3 Γ. Μαντζαρίδη, Οικοδομώντας τον ναό του Θεού μέσα μας και στους αδελφούς μας, Περιοδ. Πεμπτουσία.

4 Δοξαστικό Αποστίχων Εσπερινού.

5 Ματθ. 28,20.